Çiçeklerin Görünmez Sinyalleri
Çoğu çiçekler arıları ve diğer polen taşıyıcılarını kendilerine çekmek için renklerini veya çekici kokularını kullanırlar. Bilim adamlarının yeni bir keşfine göre bunlarla yetinmeyip, aynı zamanda ısı desenleriyle de reklamlarını yaparak dikkat çekmeyi başarıyorlar. Aşağıdaki resimde de görüldüğü gibi çiçeğin bazı noktaları diğer bölümlerine göre daha sıcak.
Foto: University of Bristol
Çiçekli bitkiler evrim boyunca polenlerini taşıyabilmek için çeşitli hileler geliştirdiler. Kokular veya kafein içerikli nektar, UV-ışığında daha belirgin olan renkli motifler kullanarak dikkat çekmeyi başardılar ve hatta elektrik alanları oluşturarak çiçeklerine polenlerin iletilmesini sağladılar.
Michael Harrap´a göre "Arılar ve diğer polen taşıyıcıları, polen toplama davranışlarını öyle ayarlarlar ki; kendi çevrelerinde bulunan daha fazla polen veren çiçeğin bulunduğu bölgeleri, daha az polen veren çiçeklerden daha sıklıkla ziyaret ederler." Böcekler hangi çiçeklerde hasatın çok hangilerinde az olduğunu hatırlayabiliyorlar. Bu yüzden çabuk öğrenilebilen ve farklı özelliklere sahip olan bir çiçek, bu şekilde polenlerini bir başka çiçeğe daha kolaylıkla taşıtabiliyor ve üremesi diğer çiçeklere göre daha verimli bir şekilde gerçekleşiyor.
Bristol üniversitesinden Harrap ve arkadaşları çiçeklerin sadece optik ve elektriksel sinyaller kullanmadığını buldular. Bu çaışma için 118 çiçekli bitkiyi araştırdılar. Çiçekleri bir termal kamera ile görüntülediler. Termal resimlerden elde ettikleri bilgiler ile çiçeklerin puncto (noktasal) ısı sinyalleri gönderdiklerini keşfettiler.
Çiçekler dikkat çekici ısı sinyalleri gösteriyordu. Bazı çiçeklerin merkezlerindeki ısı desenleri yapraklarına göre daha sıcaktı. Örneğin; papatya yada sardunya. Bazı türler sıcak noktalarını çiçek yapraklarında bulunduruyor ve polen taşıyıcıları için bir iniş pistini işaretliyorlar. Örneğin; haşaş yada kanca zambak.
Biz insanların çıplak göz ile göremediği ısı desenine sahip olan çiçeklerin oranı şaşırtılı derecede yüksek. 118 araştırılan bitki arasından yüzde 55´i bu özelliğe sahip. Ortalama olarak bu bölgeler çiçeğin diğer bölgelerine göre 4-5 °C daha sıcak. Bazı bitkilerde bu fark 11 °C´ye kadar çıkabilmekte.
Heyecan veren soru ise; bu sıcak bölgeler sadece bir tesadüf mü, yoksa polen taşıyıcıları bu bölgeleri tanıyorlar mı?
Bu sorunun cevabını bulabilmek için bilim adamları bir deney gerçekleştirdiler.
Gerçeğine benzeyen ama farklı sıcak noktalara sahip sunni çiçekler yaptılar. Bu çiçeklerin birisi şerbet içeriyordu, bir diğeri de sadece su içeriyordu. Biyologlar yaban arılarını gözlemlemeye başladılar. Yaban arıları şerbetli çiçekleri yerleri değistirilmesine rağmen tekrar tanıyabilecekler miydi?
Yaban arıları şerbetsiz sunni çiçeklerden sakındılar ve direk olarak şerbetli çiçeklere uçmaya başladılar. Arılar çiçeklerin yerleri değiştirilmesine rağmen, direk olarak şerbetli çiçeklere uçtular. Çiçeklerdeki ısı deseni yabanarılarına çekici gelmişti. Harrap, sadece polen taşıyıcı olan arıların değil aynı zamanda diğer böceklerinde sıcaklık farklılığını tanıdıklarını söyledi.
Çiçeklerin bu ısı desenlerini neye göre oluşturdukları henüz bir açıklık kazanmadı. Tahminlere göre çiçeklerin yüzeyinin yapısı ve güneş ışığının emilmesi büyük rol oynuyor.
Kaynak: University of Bristol, Makale: eLife, doi: 10.7554/eLife.31262
Tarafımca çevrilmiştir.
#bilim